«Τους μήνες μετά το κλείσιμο της ΕΡΤ ακούγαμε από πολλούς την ερώτηση ‘Μετά το μαύρο τί;’. Περιμέναμε να δούμε πώς θα διαμορφωθεί ο χάρτης του νέου κρατικού φορέα, αλλά αυτό που δεν είδαμε στην επόμενη μέρα να περνάει, ήταν μόνο τα κομμάτια του πολιτισμού. Δηλαδή οι ορχήστρες, η χορωδία και τα μουσικά σύνολα», εξηγεί ο Γιώργος Μητρόπουλος, εκ των «ιδρυτικών» μελών του Μεταδεύτερου, ο οποίος εργαζόταν στο Δεύτερο Πρόγραμμα από τη δεκαετία του ’70.
«Η νέα ΕΡΤ ή ertopen που στήθηκε υπό την αιγίδα της ΠΟΣΠΕΡΤ θεώρησε ότι έπρεπε να δοθεί έμφαση στην ενημέρωση. Εμείς οι άνθρωποι που εργαστήκαμε στον πολιτισμό και είμαστε ελάχιστοι στον γενικό πληθυσμό της εταιρίας, επιμέναμε ότι πρέπει να στήσουμε ξανά το Δεύτερο, έστω διαδικτυακά, αφού δεν είχαμε την δυνατότητα για fm. Μετά από πολλές πιέσεις, αναγκάσαμε την ομοσπονδία να μας φτιάξει ένα πολύ μικρό στούντιο και έτσι τον Δεκέμβριο του 2013 εκπέμπαμε σαν Δεύτερο Πρόγραμμα. Τότε «τρέχαμε» το πρόγραμμα 15-20 απολυμένοι παραγωγοί και τεχνικοί και γύρω στους 80-90 αλληλέγγυους.
Η δύσθυμη στήριξη της ΠΟΣΠΕΡΤ, αλλά και η άρνησή της να μας επιτρέπει να εκπέμπουμε λίγες ώρες την ημέρα στους 19 περιφερειακούς σταθμούς της επαρχίας, όπως και το ότι ο κόσμος που έβαζε χρήματα στον λογαριασμό (για την ενίσχυση του αγώνα των απολυμένων της ΕΡΤ) και δεν έβλεπε να «φτάνουν» στο Δεύτερο, άρχισαν σιγά σιγά να μας προϊδεάζουν για το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση.
Τον πρώτο συνεργάτη του Μεταδεύτερου που πήραν και του είπαν «αύριο δεν θα έχετε εκπομπή» γιατί αλλάζει το πρόγραμμα και εσείς δεν είστε μέσα σε αυτό –ουσιαστικά τον απέλυσαν- αποτέλεσε για μας αιτία εξέγερσης. Μέσα σε μία ώρα το Μεταδεύτερο εξέπεμπε από τα γραφεία του Pressproject. Όταν δηλαδή σε ένα τοπίο απολυμένων και εθελοντών, παίζονται παιχνίδια εξουσίας… άστα».
Κάπως έτσι όμως γίνονται οι τομές σε κάθε χώρο. Όπως εξηγεί ο συνθέτης Δημήτρης Λέκκας «Ας πούμε ότι υπάρχει ένα κάστρο και κάποιοι κλείνονται έξω από αυτό. Αυτοί θα συνασπιστούν και θα δημιουργήσουν κάτι νέο. Όταν μάλιστα μαζεύονται πολλοί εκτός των τειχών, τότε αυτό που συμβαίνει είναι πρωτοφανές. Εδώ δηλαδή βρίσκονται απολυμένοι του 902, της Ελευθεροτυπίας, του Planet, της ΕΡΤ. Εγώ όχι μόνο χαίρομαι για αυτό, αλλά επαίρομαι».
Σε όλο το φάσμα του πολιτισμού
Λίγο διάστημα πριν πέσει το «μαύρο», συνεργάτες της ΕΡΤ είχαν κάνει συμφωνία με το Μικρό Πολυτεχνείο, για μια σειρά παιδιών που έκαναν σεμινάρια ραδιοφωνικής παραγωγής, ώστε να κάνουν την πρακτική τους στο Δεύτερο Πρόγραμμα. Τον Ιούνη ήταν πολλά παιδιά που είχαν ξεκινήσει την πρακτική τους. «Σκεφτήκαμε ότι αυτά τα παιδιά έπρεπε να πάρουν μέρος στο πρόγραμμα, αφού σε αυτά άλλωστε θα παραδώσουμε τον φορέα. Μαζί με bloggers και νέους ανθρώπους -του χώρου ως επί το πλείστον- αλλά και εμάς τους πιο παλιούς της ΕΡΤ αλλά και της μουσικής όπως ο Γιώργος ο Κόρας, ο Μαυρουδής, ο Φέρης, ο Τριπολίτης φτιάχτηκε αυτό το ραδιόφωνο που εκπέμπει ζωντανά 20 ώρες το 24ωρο», αναφέρει ο Γιώργος Μητρόπουλος.
Μουσική, ποίηση, κριτική βιβλίων, θέατρο κινηματογράφος, είναι το ευρύ φάσμα που θέλει να καλύψει το Μεταδεύτερο. «Την Μεγάλη Πέμπτη, ξημερώματα προς Παρασκευή, θα έχουμε μαραθώνιο ποίησης, με τη συμμετοχή πολλών μουσικών και ηθοποιών. Θα είναι εδώ η Εύη Κοταμανίδου, η Φένια Παπαδόδημα, ο Απόλλωνας ο Μπόλας και άλλοι», τονίζει ο Αντώνης Μποσκοϊτης, εκ των νεαρών πλην έμπειρων μελών της ομάδας των 80 ανθρώπων.
Όχι όμως μουσική. Ο Νίκος Μαρκόπουλος, ηχολήπτης στο επάγγελμα κάνει κάθε εβδομάδα τη δική του εκπομπή για το «Σύστημα και τις εξαρτήσεις» και όπως λέει «το ραδιόφωνο λειτουργεί θεραπευτικά για ανθρώπους πρώην ή χρήστες. Βγαίνοντας στο μικρόφωνο μπορείς να πάρεις θέση, να ξεπεράσεις τους φόβους σου και τις ντροπές. Όλο αυτό βοηθάει τα παιδιά που έρχονται και κάνουν εκπομπές εδώ πέρα, αλλά είναι θεραπευτικό και για σένα τον ίδιο, όταν βλέπεις ότι βοηθάς».
Γιατί στο διαδίκτυο;
Γιατί όμως στο διαδίκτυο; Τα 62 χρόνια λειτουργίας του Δεύτερου Προγράμματος δημιούργησαν ένα συγκεκριμένο κοινό και μία συγκεκριμένη μορφή στη λειτουργία του, κάτι το οποίο δεν είναι ιδιαιτέρως εύκολο να αλλάξει. «Η αλήθεια είναι ότι αλλάξαμε κοινό. Από τη ‘Γερουσία’ περάσαμε στο να μας ακούν κατά 75% ηλικίες από 18-40. Εγώ 39 χρόνια ραδιόφωνο, παλαιάς κοπής άνθρωπος, δεν πίστευα ότι θα μπορούσα να ακούω ραδιόφωνο στο διαδίκτυο ή πολύ περισσότερο να κάνω. Μάλλον λάθος ήταν η εντύπωσή μου από αυτό που συνέβη μετά. Θεωρώ ότι πρέπει να είναι στρατηγική επιλογή το διαδίκτυο και αφού μπήκαμε με δεσπόζουσα θέση σε αυτό τον χώρο, να φτάσουμε στα όριά τους όλες τις δυνατότητες που μας δίνουν οι μηχανές. Θα μείνουμε να περιμένουμε τους υπόλοιπους, όταν σε κάνα χρόνο θα απορρίπτουν τα fm και θα έρχονται στο διαδίκτυο.
Για αυτό λέω ότι αυτό το ραδιόφωνο ούτε έχει υπάρξει νωρίτερα, ούτε θα το δείτε στο μέλλον. Θα αντέξει πολύ καιρό. Είναι καταδικασμένο να πετύχει. Η ελευθερία των ανθρώπων που εργάζονται σε αυτό το πρόγραμμα και η αίσθηση ισότητας ότι είναι όλοι ίδιοι, εξασφαλίζουν την επιτυχία του», μας λέει ο Γιώργος Μητρόπουλος.
«Βγαίνουμε στις αγορές και εμείς»
Και από λεφτά; «Μέχρι τώρα ζούμε με δανεικά από φίλους και γνωστούς, αφού η δουλειά είναι εθελοντική. Έχουμε όμως τους ακροατές μας και εκεί απευθυνόμαστε. Αυτή πρέπει να είναι μία έντιμη σχέση μέσου ακροατή. Τη βδομάδα μετά το Πάσχα θα κάνουμε έναν ραδιομαραθώνιο για να ‘βγούμε και στις αγορές’ και εμείς. Είμαστε σίγουροι ότι θα έχει αποτέλεσμα».
Και ποια η στόχευση; Ποια αυτά που πρέπει να διορθωθούν και ποια στοιχεία του παλιού Δεύτερου, διατηρούνται; Μας εξηγεί ο Γιώργος Μητρόπουλος: «δεν υπήρξαμε αθώες περιστερές εκεί μέσα. Η ΕΡΤ «τα ακούει» χρόνια και δεν τα ακούει εν αδίκω. Είναι φασιστικό αυτό που έγινε με το κλείσιμό της και τον τρόπο που έγινε, αλλά δε σημαίνει ότι εμείς πρέπει να πασχίσουμε να κρατήσουμε τα πράγματα όπως ήταν, γιατί αυτό προσπαθούν να κάνουν όσοι είναι πίσω. Αλλάζουμε εποχή, αλλάζουμε τρόπο βίου, αλλάζουμε όλοι. Βίαια και δραματικά».
Σοφιάννα Μπονοβόλια