Ζωντανή μετάδοση από το BAUMSTRASSE: Νικόλας Σπανός, κόντρα τενόρος & Νίκος Ζαφρανάς, πιάνο – Φρ.Σούμπερτ: «Winterreise»

Ο καθηγητής Max Müller, γιος του ποιητή Wilhelm Müller, σημειώνει ότι «ο συγκεκριμένος κύκλος τραγουδιών του Schubert επιδρά δραματικά όπως μία πλήρης τραγική όπερα». Το Winterreise του Schubert δεν είναι απλώς μια συλλογή τραγουδιών πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα (τον χαμένο ή ανεκπλήρωτο έρωτα), αλλά είναι τελικά ένας δραματικός μονόλογος, με διάρκεια πάνω από μία ώρα.

Παρότι μερικά τραγούδια του κύκλου περιλαμβάνονται μεμονωμένα σε ρεσιτάλ, πρόκειται για ένα έργο που συνήθως παρουσιάζεται ολοκληρωμένο. Η ένταση και οι συναισθηματικές διακυμάνσεις του ποιητικού έργου είναι προσεκτικά χτισμένες ώστε να εκφράσουν τη λύπη του εραστή, και είναι αναπτυγμένες σε σχεδόν παθολογικό βαθμό από την πρώτη ως την τελευταία νότα.

Ο ποιητής-εραστής, η φυγή της αγαπημένης, το αλληγορικό ταξίδι της καρδιάς 

Τα τραγούδια αντιπροσωπεύουν τη φωνή του ποιητή στον ρόλο του εραστή, και συγκροτούν μια διακριτή αφήγηση και μια δραματική αλληλουχία. Στην πορεία του κύκλου ο ποιητής, του οποίου η αγαπημένη πλέον ποθεί κάποιον άλλο, φεύγει από το σπίτι της μυστικά τη νύχτα, αφήνει την πόλη και ακολουθεί το ποτάμι και τα απότομα δρομάκια προς ένα χωριό. Έχοντας επιθυμήσει το θάνατο, συμφιλιώνεται επιτέλους με τη μοναξιά του. Η παγωνιά, το σκοτάδι, και το άγονο χειμωνιάτικο τοπίο αντικατοπτρίζουν τα συναισθήματα στην καρδιά του, και καθώς συναντά διάφορους ανθρώπους και αντικείμενα στο δρόμο του, αυτά γίνονται το θέμα των διαδοχικών τραγουδιών στο μοναχικό του ταξίδι. Είναι στην πραγματικότητα ένα αλληγορικό ταξίδι της καρδιάς.

Διαρκής πηγή έμπνευσης για μουσικούς, ζωγράφους, λογοτέχνες, χορογράφους

Ο μουσικοκριτικός Γιώργος Β.Μονεμβασίτης έγραψε πρόσφατα για το «Χειμωνιάτικο Ταξίδι» :

[…] Ο Σούμπερτ (1797-1828) συνέθεσε τα είκοσι τέσσερα τραγούδια τού κορυφαίου φωνητικού έργου του την προτελευταία χρονιά της ζωής του, αξιοποιώντας το ρομαντικό ποιητικό λόγο του Γερμανού ποιητή και ενθουσιώδη φιλέλληνα Βίλχελμ Μίλερ (1794-1827) – και οι δύο αποδήμησαν τόσο νέοι! Το αέναο ταξίδι -ο αιώνιος οδοιπόρος- και ο ανεκπλήρωτος έρωτας, δύο βάσανα γύρω από τα οποία χτίστηκε ο ποιητικός λόγος του Μίλερ, βρήκαν στη μουσική του Σούμπερτ τον ιδανικό σύντροφο και μαζί πήραν το δρόμο προς την αθανασία. Τέτοιο συνταίριασμα λόγου και μουσικής πολύ σπάνια συναντιέται.

Το ανυπέρβλητο αυτό έργο φωνητικής τέχνης των Μίλερ και Σούμπερτ υπήρξε -και είναι- διαρκής πηγή έμπνευσης: για ζωγράφους, λογοτέχνες, χορογράφους, για κάθε λογής υπηρέτες των τεχνών, κυρίως για κάθε λογής μουσικούς. Υπάρχουν κι άλλες ενορχηστρωμένες ή μεταγραμμένες εκδοχές ολόκληρου του έργου ή μεμονωμένων τραγουδιών του, έως και αβανγκάρντ τζαζ εκδοχή του υπάρχει!

Και οι δισκογραφημένες ερμηνείες του; Δεκάδες λυρικοί καλλιτέχνες έχουν καταθέσει -και συνεχώς καταθέτουν- το σπαραγμό της φωνής και της ψυχής τους προκειμένου να πλησιάσουν το δημιουργικό πόνο του. Ο επιφανέστερος ερμηνευτής του λιντ, Γερμανός βαρύτονος Ντίτριχ Φίσερ-Ντισκάου, φέρ’ ειπείν, το δισκογράφησε επτά φορές! […]

( Ελευθεροτυπία, 29 Ιουλίου 2014) 

*  Κόντρα-τενόρος ονομάζεται ο άνδρας τραγουδιστής, με έκταση αντίστοιχη μιας μεσόφωνου (άλτο ή κοντράλτο) ή μιας δραματικής υψίφωνου (μέτζο σοπράνο) και πιο σπάνια μιας υψίφωνου. Αποτελεί σπάνιο είδος, αφού ένας άνδρας με φυσιολογική ενδοκρινική ωρίμανση είναι αδύνατο να τραγουδήσει σε τέτοιο τονικό ύψος, δεδομένου ότι οι ορμόνες μεγεθύνουν το λάρυγγα κάνοντας τη φωνή πιο χαμηλή κατά την εφηβεία. Οι κόντρα-τενόροι χρησιμοποιούν είτε την φυσιολογική φωνή (και κατηγοριοποιούνται ως φυσικοί κόντρα-τενόροι), είτε την τεχνική του φαλσέττο, συχνά αναμιγνύοντας και τις δύο φωνές.

(Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια)