Εφημερίδα Πριν 3/2/14

Γιώργος Μητρόπουλος, συντονιστής της ομάδας παραγωγών του Δεύτερου Προγράμματος

Το Πριν μίλησε με τον Γιώργο Μητρόπουλο για τη νέα κατάσταση του Δεύτερου, που εκπέμπει μέσα από την πλατφόρμα ertopen.com καθημερινά ζωντανό πρόγραμμα από το πρωί μέχρι αργά τη νύχτα. Ελευθερία των παραγωγών, έγνοια των ακροατών, ανεξαρτησία από κάθε εξουσία, είναι το τρίπτυχο που τίθεται ως πράξη και προϋπόθεση για μια νέα δημιουργική πορεία του μέσου.

Τι περιλαμβάνει και τι αποκλείει το νέο Δεύτερο;

Είναι πολύ απλό: το Δεύτερο Πρόγραμμα, που κουβαλάει στην πλάτη του 62 χρόνια ιστορία, περιλαμβάνει τον κόσμο των ανθρώπων και αποκλείει την αγορά. Πολλοί από εμάς είμαστε εκεί δεκαετίες. Περιλαμβάνει εμπειρία, περιλαμβάνει βαθιά και πολυετή σχέση με τους ακροατές, περιλαμβάνει όραμα για τον νεοελληνικό πολιτισμό, σχεδιάζει με ταχύτατους ρυθμούς δράσεις που θα στηρίξουν την πολιτιστική ανθοφορία που πολλοί ανιχνεύουν σε αυτούς τους ζοφερούς καιρούς παρά τη λογοκρισία που η αγορά, με αρωγό τη γραφειοκρατία, επιχειρεί να επιβάλει. Ο «μεγάλος αδελφός» επιχειρεί να χαρτογραφήσει ακόμα και τη μνήμη μας, αλλά εμείς είμαστε ιθαγενείς και έχουμε χαρτογραφήσει με την εργασία μας – με το ίδιο μας το σώμα, τολμώ να πω – το τοπίο του σύγχρονου πολιτισμού στην Ελλάδα. Αυτός είναι ο κοινός τόπος που μοιραζόμαστε με τους ακροατές μας. Κανείς δεν αναμένει από εμάς εξαγγελίες, γιατί μας γνωρίζουν. Στο επίπεδο των εξαγγελιών και των υποσχέσεων κουβεντιάζει κανείς μόνο με τους διαφημιστές, αλλά αυτή είναι μια κάστα που δεν μας ενδιαφέρει. Όσο για τα νέα πρόσωπα πίσω από τα μικρόφωνα, ούτε κλήθηκαν ούτε ήρθαν για να μπουν ως νέα ονόματα στο χώρο της πολιτιστικής παραγωγής και διαμεσολάβησης. Γνωρίζουν και την αισθητική και την πολιτική μας. Τους φωνάξαμε για να φωτίσουν αυτό που συμβαίνει έξω – όχι στα γραφεία των εταιρειών (φαντασμάτων) ούτε στα δείπνα μεταξύ των καλλιτεχνών. Και όλοι μαζί θέλουμε να ακούγονται οι ανθρώπινες φωνές πιο δυνατά από τους εκπροσώπους κάθε λογής γραφείων τύπου.

Μπορεί να είναι βιώσιμο το ραδιόφωνο μέσω διαδικτύου; Μπορεί να στηριχθεί στους ακροατές του;

Ένα τέτοιο ραδιόφωνο δεν μπορεί παρά να στηριχτεί στους ακροατές του. Είναι ιστορική μας ευθύνη να καταστήσουμε το εγχείρημα αυτό βιώσιμο, και παλεύουμε με πολλά και πολλούς για να το καταφέρουμε. Με διάθεση να προσφέρω σε μια γόνιμη συζήτηση, θέλω να πω σε όσους δεν το γνωρίζουν ήδη, ότι το Δεύτερο Πρόγραμμα δεν είναι μια αγελαία σύναξη. Το Μετα-Δεύτερο – έτσι το βάφτισε ο Κώστας Τριπολίτης – είναι ένα ολοκληρωμένο πολιτιστικό εγχείρημα που δεν έτυχε ούτε πέτυχε. Δύο άνθρωποι από τον στενό πυρήνα του χατζιδακικού Τρίτου, ο γράφων και ο συνθέτης Δημήτρης Λέκκας, είχαμε το θεώρημα και μετά από σαράντα μέρες διαδικτυακής εξόδου λάβαμε και την απάντηση που αναμέναμε. Είναι η μόνη ολοκληρωμένη απάντηση στα υβριδικά ραδιόφωνα της ΔΡ και στα πολιτιστικά ραδιόφωνα της αγοράς, και ως συμβάν της μετά Μαύρου εποχής επιδέχεται πολλών αναγνώσεων. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να παρακαμφθεί η πολιτική (με τη διεσταλμένη έννοια) διάσταση του εγχειρήματος. Μ’ αυτήν την έννοια δεν μας εξέπληξε καθόλου που η παραγωγική ομάδα του Δεύτερου Προγράμματος με το που συγκροτήθηκε βρήκε απέναντί της σχηματισμούς, που στο δικό μου υπαρξιακό πολιτισμό είναι ανίεροι: αγελαίες συνάξεις που θέλουν να τις καλούν συνελεύσεις ένθεν κακείθεν, εκπροσώπους των κομματικών παραμάγαζων στο ενδοερτικό τοπίο, την πολυπληθή τέταρτη εξουσία που μας είπε το αμίμητο «Ποιο Δεύτερο, να πάτε στη Ρόδο που δεν έχουν παραγωγούς να παίζετε εκεί μουσική», χρεωκοπημένα θεσμικά πλαίσια, διάφορους κομματικούς ινστρούκτορες.

Ωστόσο, αν θέλουμε να είμαστε πολίτες, δεν μπορούμε να καθόμαστε να κοιτάμε τη μία εξουσία να συνομιλεί με την άλλη, την τρίτη με την τέταρτη, τη δεύτερη με την τρίτη κ.ο.κ.

Αν υποθέσουμε ότι υπάρχει επιστροφή της ραδιοφωνίας στις δημόσιες συχνότητες, ποιοι είναι οι όροι λειτουργίας που θέτει η ομάδα παραγωγών του Δευτέρου Προγράμματος; 

Όσο σκληρό και αν ακούγεται αυτό, και αυτή είναι μια σκληρότητα που τη βιώνουμε στο πετσί μας με τρόπο απόλυτο, επιστροφή δεν υπάρχει, δεν νοείται. Καλούμε και συγκεντρώνουμε γύρω μας το πνευματικό κεφάλαιο της χώρας – για να μιλήσω κι εγώ με όρους αγοράς. Μια υγιής πολιτεία έχει ανάγκη αυτή τη φωνή, και την έχει ανάγκη απολύτως ελεύθερη, με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια. Οτιδήποτε λιγότερο θα ακύρωνε την μέχρις εδώ – και ειδικά από τις 11 Ιουνίου μέχρι σήμερα – πορεία μας. Αλήθεια, έχει κανείς την εντύπωση ότι ο κόσμος που συνέρρευσε στην ΕΡΤ το καλοκαίρι είχε ως επιθυμία να συνεχίσουν ο Αιμίλιος Λιάτσος και η Έλλη Στάη να κάνουν απρόσκοπτα τη δουλειά τους; Αυτό που προτάχθηκε, και δυστυχώς γρήγορα ξεχάστηκε, ήταν ο πολιτισμός, οι άνθρωποί του και η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών τους. Οι άνθρωποι του πολιτισμού πήραν τον λόγο και εκτέθηκαν χωρίς δεύτερες σκέψεις. Ύστερα ήρθαν οι επαγγελματίες του αγώνα. Και την άλλη στιγμή τα μουσικά σύνολα, οι χορωδίες και τα ζωντανά, αξιόπιστα μουσικά ραδιόφωνα, ακόμα και ειδικότητες τεχνικών, έγιναν ειδικό πλην ένδοξο παρελθόν.

Η περίπτωση του Δεύτερου είναι ένα ακόμη «κακό προηγούμενο» σαν αυτό που ενέγραψε το χατζιδακικό Τρίτο Πρόγραμμα στο νέο τοπίο της αποστρατιωτικοποιημένης καταστολής την πρώτη επταετία του μεταπολιτευτικού μας βίου.

Τέλος, να συμπληρώσω πως για το Δεύτερο που εκπέμπει εδώ και σαράντα μέρες κρίσιμο ρόλο έπαιξαν σε διάφορες φάσεις της διαδρομής αλλά και στο πρόγραμμα το ίδιο η Έλενα Διάκου, ο Γιώργος Φλωράκης, η Μαρίνα Λαχανά, ο Κώστας Τριπολίτης, ο Γιάννης Σπυρόπουλος Μπαχ, ο Μάκης Γίγας, ο Μιχάλης Συγλέτος και όλη η τεχνική ομάδα, αλλά και μια σειρά συμβολικών προσώπων της τέχνης και του πολιτισμού που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά μας. Ολόκληρη η ομάδα αυτού του Δεύτερου είναι γύρω στους εκατό ανθρώπους και δεν περισσεύει κανείς.

Ποια είναι η απήχησή του; Υπάρχουν κάποια νούμερα;

Όπως όλοι γνωρίζουμε, η ακρίβεια των αριθμών στο διαδίκτυο είναι αμείλικτη. Έχει δημοσιευτεί και αλλού ότι τις πρώτες 17 ημέρες είχαμε 520.000 μοναδικούς ακροατές – όπως μας ενημέρωσε διαχειριστής της πλατφόρμας ertopen – και έκτοτε μπαίνουν είκοσι με τριάντα χιλιάδες επισκέπτες καθημερινά. Το εβδομήντα τοις εκατό των ακροατών μας ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 18 έως 44 ετών. Το εβδομήντα τοις εκατό αυτών που μας επισκέπτονται επιστρέφουν. Αυτά στην Αθήνα, μόνο, γιατί η περιφέρεια μπορεί να μας ακούσει και στα FM σε πολλές περιοχές. Όμως πέρα από τα νούμερα, η απήχηση μετριέται και από μικρά σημάδια, που νομίζω οι άνθρωποι που λέμε της πιάτσας τα έχουν ήδη αντιληφθεί.

Αυτοδιαχειριζόμενο ελεύθερο ραδιόφωνο, πώς και με ποιους όρους;

Θέλουμε δε θέλουμε είμαστε ελεύθεροι. Μας πήραν τη διοίκηση, αναγκαστικά κατέρρευσε μαζί της και η δική μας εκπροσώπηση, και πρόσφατα, στις 7 Νοεμβρίου, με τρόπο βελούδινο μας πήραν και το ίδρυμα. Πιο ελεύθεροι δεν θα μπορούσαμε να είμαστε. Καλέσαμε ή ήρθαν από μόνοι τους άνθρωποι που εργάζονται αμισθί για το πρόγραμμα, το πλαίσιο από μόνο του καθιστά την άσκηση ελέγχου και εξουσίας σπορ αυτοκτονικό. Αυτό που έχουμε να διαχειριστούμε είναι οι ιδέες μας και ο χρόνος, που αυτόν τον καιρό κυλάει με απίστευτη ταχύτητα. Οι νέες τεχνολογίες κάνουν το κόστος εκπομπής μηδενικό. Η έγνοια των ακροατών, που εισπράττουμε από τα μηνύματα που μας έρχονται στο ραδιοθάλαμο, μας δίνουν τη βεβαιότητα πως θα βρεθεί η φόρμουλα η εργασία όλων μας εφόσον αναγνωρίζεται, να πληρωθεί με τρόπο δίκαιο και ακριβή.