Βιβλία για το καλοκαίρι από τις εκδόσεις Ροές

Βέλιος Α. – Εγώ κι ο θάνατός μου: Το δικαίωμα στην ευθανασία

Με ποιο δικαίωμα η θρησκεία, ο νόμος, η ιατρική επιλέγουν πριν από μένα για μένα πότε και πώς επιτρέπεται να πεθάνω; Με ποιο δικαίωμα οι εξουσίες που θέλουν να οριοθετούν τη ζωή μας μας αφαιρούν και την ελευθερία επιλογής στο θάνατό μας;

Ένας γνωστός δημοσιογράφος, ενώπιος ενωπίω με το θάνατό του. Μια ανυπόκριτη εξομολόγηση ζωής υπό το φάσμα της ανυπαρξίας. Και, παράλληλα, ένα πρωτότυπο μανιφέστο που υπερασπίζεται το θεμελιώδες δικαίωμα του ανθρώπου στο θάνατο, καταρρίπτοντας κι ερμηνεύοντας όλα τα ταμπού –θρησκευτικά, ιατρικά, κοινωνικά– τα οποία περιβάλλουν ακόμη το ζήτημα της ευθανασίας. Με έναυσμα την προσωπική του άνιση μάχη, ο Αλέξανδρος Βέλιος καταφέρνει να κινητοποιήσει, ταυτόχρονα, καρδιές και συνειδήσεις.

Schopenhauer A. – Η βούληση για ζωή και η μηδαμινότητα της ανθρώπινης ύπαρξης

Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ (1788-1860) –στο κύριο έργο του Ο κόσμος ως βούληση και παράσταση, από το οποίο και αντλούνται τα κείμενα της παρούσας έκδοσης– απορρίπτει όλη την πρότερη φιλοσοφική παράδοση που έβλεπε τον κόσμο ως «κόσμο», δηλαδή ως τάξη και κάλλος, ως προϊόν έλλογου δημιουργικού σχεδιασμού. Σύμφωνα με τη δική του διάγνωση, η βαθύτερη ουσία της πραγματικότητας είναι μία εντελώς άλογη, απρόσωπη, χωρίς τέλος και σκοπό, «τυφλή» βούληση. Σε μια τέτοια πραγματικότητα, η ευτυχία του ανθρώπου είναι αδύνατη, η δε επιδίωξή της προϊόν πλάνης και ματαιοπονία. Στο πλαίσιο της ανθρώπινης ύπαρξης, η βούληση καταφάσκει τον εαυτό της με την εκτέλεση της γενετήσιας πράξης. Ανανεώνεται έτσι κάθε φορά ο τραγικός κύκλος της γέννησης, της διαρκούς αιώρησης του ανθρώπου μεταξύ πόνου και ανίας, με κατάληξη τον θάνατο.

DÜRRENMATT F. – Η πτώση

Από τις εκδόσεις Ροές, και στη σειρά «Γερμανόφωνοι συγγραφείς», επανακυκλοφορεί σε «ανανεωμένη» Β΄ έκδοση το βιβλίο Η πτώση και άλλες ιστορίες του σπουδαίου Φρήντριχ Ντύρρενματτ, σε μετάφραση του Βασίλη Πατέρα.

Ο τόμος απαρτίζεται από τέσσερα εκτενή διηγήματα, όλα πολυεπίπεδα, αν και κοινός θεματικός άξονας μπορεί να θεωρηθεί η δύναμη της σύμπτωσης που, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, κυριαρχεί στον γκροτέσκο κόσμο του Ελβετού συγγραφέα.

Στην αριστοτεχνική Πτώση, ένα σφιχτοδεμένο «πολιτικό θρίλερ» που εκτυλίσσεται πίσω από το σιδηρούν παραπέτασμα, σε μια συνεδρίαση της «Πολιτικής Γραμματείας» του Κόμματος, το τρομερό παιδί των ελβετικών γραμμάτων εξετάζει με υποδόριο χιούμορ την επίπτωση του τυχαίου στον ρου της Ιστορίας, προσφέροντας εν παρόδω μια ανατριχιαστικά εύστοχη κριτική του «υπαρκτού σοσιαλισμού» – αν και, όπως έχει επισημανθεί, το μη κατονομαζόμενο Κρεμλίνο είναι απλώς ο σκηνικός διάκοσμος, μιας και η δράση, οι ίντριγκες, ο αγώνας για την επικράτηση θα μπορούσαν κάλλιστα να τοποθετηθούν και στο Πεντάγωνο ή σε οποιονδήποτε άλλο κλειστό κύκλο εξουσίας.

Το Ο Αμπού Χανίφα και ο Ανάν μπεν Δαβίδ είναι μια αλληγορία της αραβοϊσραηλινής διένεξης, μια ματιά στην κοινή μοίρα δύο λαών μέσα από τη σουρεαλιστική ιστορία δύο ανθρώπων, ενός Εβραίου και ενός Άραβα, στα όσα (επιφανειακά) τους χωρίζουν και όσα (βαθύτερα) τους ενώνουν.

Ο κόσμος του εγκλήματος και η αποπνικτική Νέα Υόρκη –που σαν να έχει ξεπηδήσει από αστυνομική ταινία της δεκαετίας του ’70– αποτελούν το σκηνικό για το υπαρξιακό «νεο-νουάρ» Σμίθυ, με πρωταγωνιστή έναν «ειδικό» στην εξαφάνιση πτωμάτων…

Τέλος, στον Θάνατο της Πυθίας, ο Ντύρρενματτ, με προσοχή στη λεπτομέρεια και με την ακρίβεια Ελβετού ωρολογοποιού, επαναφηγείται ιστορίες από τον Θηβαϊκό Κύκλο, παραλλάσσοντάς τις και σκαρώνοντας (δίχως να παραλείπει τους αγαπημένους του υπαρξιακούς και πολιτικούς στοχασμούς) μια διαβολεμένα απολαυστική φάρσα για το είναι και το φαίνεσθαι των πραγμάτων και την τυχαιότητα –ή μη– των γεγονότων.

Η συλλογή αυτή αποτελεί μιας πρώτης τάξης εισαγωγή στο έργο του μεγάλου Ελβετού συγγραφέα και ταυτόχρονα σηματοδοτεί την «επιστροφή» του Ντύρρενματτ στον κατάλογο των εκδόσεων Ροές, με νέες εκδόσεις των –πέντε συνολικά– τίτλων του που είχαν κυκλοφορήσει παλαιότερα αλλά ήταν από καιρό εξαντλημένοι, καθώς και κυκλοφορίες άλλων έργων του, για πρώτη φορά στα ελληνικά.

Μια μυστική συνεδρίαση στο Κρεμλίνο αποτελεί την αφετηρία για την εξέλιξη της υπόθεσης στη νουβέλα Η Πτώση (αν και, όπως μας λέει ο Ντύρρενματτ, το Κρεμλίνο είναι απλώς ο σκηνικός διάκοσμος· η πλοκή θα μπορούσε το ίδιο καλά να εκτυλιχθεί στο Πεντάγωνο ή μεταξύ νονών της Μαφίας ή οπουδήποτε αλλού). Ο μέγας δικτάτωρ και οι δεκατέσσερις παλατιανοί του αναφέρονται, αντί με ονόματα, με τα γράμματα από το Α μέχρι το Ο (για να τονιστεί το αφηρημένο, ειρωνικό-υποθετικό στοιχείο). Ίντριγκες, συκοφαντίες, αγώνες επικράτησης, πτώση και δολοφονία του μεγάλου δικτάτορα, ανασχηματισμός, εγκαθίδρυση μιας νέας ιεραρχίας – όλα αυτά ως συνέπεια μιας γελοίας σύμπτωσης, ενός σφάλματος, μιας αβλεψίας: Η «ατυχία» γράφει παγκόσμια ιστορία, αν και μόνο επί της σκακιέρας του Ντύρρενματτ, με το πιο θεαματικό όμως αποτέλεσμα. Η πλοκή είναι αριστοτεχνική. Ο Ντύρρενματτ δημιουργεί ευρηματικές καταστάσεις, σκηνές υπερέντασης και ανεκδοτολογικές εκλάμψεις με την άνεση του μεγάλου δεξιοτέχνη που δεν έχει ανάγκη να καταφύγει σε εντυπωσιασμούς.

Urs Jenny, Süddeutsche Zeitung, München

Η Πτώση δεν περιέχει ούτε μία περιττή λέξη. Η λιτή στη φόρμα της οικοδόμηση της πλοκής αντιστοιχεί απόλυτα στον αδυσώπητο μηχανισμό ο οποίος εδώ είναι το θέμα ή, σωστότερα, είναι η αιτία για την πρωτότυπη τροπή στην υπόθεση της συνωμοσίας όλων εναντίον ενός. Αυτό που αρχικά προβάλλει απλώς ως πιθανό, γίνεται σταδιακά το μόνο δυνατό. Η ιστορία ως Θεία Δίκη – ένοχος επί ενόχων. Η ολοκλήρωση μιας νουβέλας και η εκτέλεση μιας καταδικαστικής απόφασης είναι εδώ το ίδιο και το αυτό.

François Bondy, Die Weltwoche, Zürich